bAisaia 66:1-2

Acts 7

Stiwen beleŋ saba tiyyiŋ

1Irdeb Al Kuruŋ doloŋ ird ird mata doyaŋ marte kuruŋmiŋ beleŋ, “Stiwen, mel gare mere ulger irde haŋ gayenbe fudinde?” yeŋ gusuŋaŋ iryiŋ. 2Irkeb Stiwen beleŋ wol heŋbe gaha inyiŋ: “Mel, kadne yago, ga nurnaŋ. Bikkeŋ wor pobe hakwaniniŋ Abrahambe Mesopotemia naŋare hinhin. Goŋ po hikeya Al Kuruŋ saŋiŋmiŋ turŋuŋ yaŋ gore diliŋde forok yeŋbe, 3‘Naŋageya tayge yagoya yubul teŋbe naŋa ne beleŋ gikala gireŋde gor kwayiŋ,’ inyiŋ. 4Irkeb Abraham gobe Kaldia marte naŋa Mesopotemia goyen tubul teŋbe Haran taunde kuŋ gor hinhin.

“Be, naniŋbe gor kamkeb Al Kuruŋ beleŋ Abraham teŋ kerke Yudia naŋa ga hite gayenter wayyiŋ.
5Gega Al Kuruŋ beleŋ megeŋ tapum muŋ kura ma unyiŋ. Hubu wor po. Irde gor hinhinya goyenbe diriŋ wor hubu. Gega Al Kuruŋ beleŋ megeŋ Abraham keperde hinhin gayen yeŋya foŋeŋmiŋ yagoya niŋ tubul teŋ yunmeke yende kudiŋeŋ hiyyeŋ yeŋ Abraham hitte biŋa tiyyiŋ. 6Goya goyenbe gaha inyiŋ: ‘Foŋeŋge yagot dirŋeŋ weŋbe almet naŋare kuŋ albak hinayiŋ. Irkeb naŋa miŋ mar beleŋ dama 400 gayen gasa yirde buluŋ buluŋ yirke meteŋ muruŋgem moŋ teŋ hinayiŋ. 7Gega foŋeŋge yago buluŋ buluŋ yirde hinayiŋ mar gobe ne gare gab yeneŋ. Go kamereb foŋeŋge yagobe naŋa go tubul teŋ waŋ megeŋ gayenter doloŋ nirde hinayiŋ,’ inyiŋ. 8Irdeb kame Al Kuruŋ beleŋ biŋa tiyyiŋ goke, ‘Ne biŋa teŋ himyen goyen fudinde yeŋ nurnayiŋbe geya foŋeŋge yagoyabe guba yeŋ yeŋ mata teŋ hinayiŋ,’ inyiŋ. Be, kamereb urmiŋ Aisak forok yiriŋ. Irkeb urmiŋ go kawaŋ hiriŋde mat kuŋ naŋa fay 8 hekeb guba yeŋ unyiŋ. Be, Aisakbe kame Yekop naniŋ hiriŋ. Irdeb Yekopbe urmiŋ yago 12 miŋyaŋ hiriŋ. Be, mel goreb hakwaniniŋ yago hamiŋ.

9“Be, hakwaniniŋ 12 kura Yosepbe naniŋ beleŋ yeŋ po amaŋeŋ nurde igiŋ igiŋ irde hinhin. Irkeb itiŋ yago beleŋ daniŋ neŋbe gwahade ma dirde hi yeŋ biŋ ar yekeb kuliŋ Yosep niŋ igiŋ ma nurdeb, ‘Al kura hitte kuŋ muruŋgem moŋ meteŋ teŋ teŋ almiŋ hiwi,’ yeŋ al yunke damu tiyamiŋ. Be, Yosep damu tiyamiŋ mar gore teŋbe Isip kwamiŋ. Goyenbe Al Kuruŋbe yeŋya hugiŋeŋ heŋ faraŋ urde hinhin. 10Niŋgeb kanduk kurayen kurayen yeneŋ hinhin gega, Al Kuruŋ beleŋ faraŋ urde hikeb igiŋ po hinhin. Irde dufay igiŋ wukkeŋ wor po unkeb go hende mata teŋ hikeb Isip niŋ doyaŋ al kuruŋ Fero beleŋ igiŋ kinyiŋ. Be, Fero beleŋ Yosep go dufaymiŋ wukkeŋ keneŋbe Isip naŋa gote doyaŋ al irdeb dawetmiŋ yago tumŋaŋ, ‘Doyaŋ yirde hayiŋ,’ inyiŋ.

11“Be, go kamereb Isip naŋaya Kenan naŋaya bana goŋbe biŋge kamde kamde nalu kuruŋ wor po forok yekeb hakwaniniŋ yagobe biŋgem moŋ hamiŋ. 12Be, Yosep naniŋ Yekop go Isip naŋabe biŋgem yaŋ mere momoŋ nurdeb hakwaniniŋ yago gogo yad yerke kwamiŋ. Be, mel gobe Isip ma kuŋ haŋyen. Tiŋeŋ gog po ga kwamiŋ. 13Be, mel go Isip mat tiyuŋmiŋde mulgaŋ hamiŋ. Heŋ heŋbe sopte Isip kukeb Yosep beleŋ yiŋgeŋ ge, ‘Nebe al gwahade,’ yeŋ itiŋ yago momoŋ yiryiŋ. Be, Yosepyen miŋ gote mere momoŋ goyen Isip niŋ doyaŋ al kuruŋ wor nuryiŋ.

14“Be, go kamereb Yosep beleŋ naniŋ Yekopya dirŋeŋ weŋya asem yagoya 75 hinhan goke wanaŋ yeŋ keya heke wayamiŋ. 15Irdeb gor hinhan. Be, gor heŋ heŋbe Yekop go kamkeb hakwambe teŋ tiyuŋmiŋ Sekem tukamiŋ. Be, Sekem gorbe Hamor urmiŋ yago beleŋ al hakwam yerd yerd niŋ hora talde horabok yiramiŋ goyen Abraham beleŋ damu tiyyiŋ. Niŋgeb Yekop hakwam gobe tukuŋ gor po keramiŋ. Irdeb kame hakwaniniŋ 12 goyen wor kamkeb yukuŋ gor po yeramiŋ.

17“Be, Al Kuruŋ beleŋ Abraham hitte biŋa tiyyiŋ gote igineŋ forok yetek nalu heŋ hikeb nende al Isip hinhan gobe kuruŋ buluŋ fuful tiyyiŋ. 18Goyenterbe al hoyaŋ kura Yosep ma nurde untiŋ al gore Isip naŋa gote doyaŋ al kuruŋ hiriŋ. 19Irdeb yiŋgeŋ igiŋ heŋ heŋ ge po nurde asininiŋ yago usi yirdeb buluŋ buluŋ yirniŋ yeŋ nurdeb, ‘Diriŋmiŋ yago besare niŋ goyen yemeyke kamnaŋ,’ yeŋ patku yirde hinhin.

20“Be, goya goyenbe Mose kawaŋ hiriŋ. Yeŋbe diriŋ mali yara moŋ. Al Kuruŋ diliŋde igiŋ kinyiŋ. Diriŋ gobe Isip mar beleŋ kennak yeŋ naniŋya miliŋya beleŋ gagasi karwo gayen yamiŋ bana po balmiŋ kerde hinaryum. 21Gega diriŋ gobe ya bana balmiŋ kerde hitek ma hekeb naniŋya miliŋya beleŋ tukuŋ hoyaŋde tubul tikeb Isip niŋ doyaŋ al kuruŋ Fero wiriŋ beleŋ keneŋ teŋ tukuŋ yende irde mosoy heke kuruŋ hiriŋ. 22Mose go kuruŋ heŋyabe Isip marte saba karkuwaŋ kurayen kurayen yawaryiŋ. Irde meremiŋya meteŋmiŋyabe tareŋ wor po hiriŋ.

23“Be, Mose gobe kuŋ damam 40 hiriŋ. Be, wawuŋ kurarebe diŋuŋ Israel mar yene yeŋ kuriŋ. 24Kuŋbe Isip al kura gore Israel al kura goyen buluŋ wor po irde hike kinyiŋ. Irdeb Israel al goyen faraŋ ure yeŋbe wol heŋ Isip al go mayke kamyiŋ. 25Be, Mose gobe dufaymiŋdeb, ‘Mata tihim gayen keneŋbe Israel mar beleŋ Isip marte haniŋde mat dumulgaŋ teŋ teŋ al Al Kuruŋ beleŋ basiŋa irtiŋ albe gago yeŋ bebak tahaŋ,’ yeŋ nuryiŋ. Gega gwahade moŋ.

26“Be, fay urkeb sopte Israel mar hitte kuriŋ. Kuŋbe Israel mar iraw kura yiŋgeŋ uliŋ arde hike yinyiŋ. Irdeb daha mat kura mere yirmekeb awalik hiri yeŋbe, ‘Irem, daniŋ ditdigireŋ uliŋ arde har? Derbe miŋ uŋkureŋ po geb!’ yinyiŋ. 27Goyenbe al kura kadom mayde buluŋ wor po iryiŋ al goreb Mose upel urdeb, ‘Ganuŋ beleŋ nende doyaŋ al gerde mere sope ird ird al giruŋ? 28Gwaha teŋbe ki Isip al mayke kamuŋ gwahade goyen po nireŋ taha?’ inyiŋ. 29Irkeb mere go nurdeb Mose gobe Isip niŋ al mayke kamyiŋ goke busaharde Midian marte naŋare kuriŋ. Irdeb goŋ albak heŋbe bere teŋ urmiŋ irawa miŋyaŋ hiriŋ.

30“Be, Midian marte naŋare kuŋ dama 40 goŋ hinhin. Be, dama 40 goyen kamereb Sainai dugu bindere sawsawa po kuruŋ naŋa bana goŋ kuriŋ. Kuŋbe he dirŋeŋ kura goyen kak melak heŋ humga kutiŋ yara teŋ hinhinde gor Al Kuruŋyen miyoŋ forok yeke kinyiŋ. 31Be, Mose gob goyen keneŋbe diliŋ fot yeke bindere kuŋ keŋkela po kene yeŋ kuriŋ. Irkeb kak melak hinhinde gor mat Doyaŋ Al Kuruŋyen mere forok yeke nuryiŋ. 32‘Nebe Al Kuruŋ, asige yago Abraham, Aisakyabe Yekopya beleŋ doloŋ nirde hinhan al go goyen,’ inyiŋ. Irkeb Mose go kafura heŋ uliŋ barbar yeke kak melak goyen kentek ma iryiŋ. 33Irkeb Doyaŋ Al Kuruŋ beleŋ, ‘Ge huwarde hare gabe ne hime. Niŋgeb al mali watek moŋ, himam wor po. Niŋgeb kahaŋbasaŋge go yugu tiya! 34Nere alya bereya Israel marbe Isip mar beleŋ buluŋ buluŋ yirde haŋ gobe yeneŋ hime. Irdeb uliŋ misiŋ buluŋ wor po kateŋ haŋ goyen nurdeb Isip marte yufukde mat yumulgaŋ tiye yeŋ katehem. Niŋgeb ga nura. Sopte Isip gumulgaŋ timeke kwayiŋ,’ inyiŋ.

35“Be, Mose gobe haŋkapya Israel mar beleŋ pel irdeb, ‘Ganuŋ beleŋ nende doyaŋ al gerde mere sope ird ird al giruŋ?’ inke Midian marte naŋare busaharyiŋ al go goyen. Gega Al Kuruŋ beleŋ, ‘Mosebe Israel marte doyaŋ al hiyyeŋ. Irde yende alya bereya Isip marte yufukde mat yumulgaŋ teŋ yukuŋ asem yago bikkeŋ hinhan naŋare gor yukuyeŋ,’ yeŋbe teŋ kerke Isip mulgaŋ heŋ kuriŋ. Kukeb Al Kuruŋyen miyoŋ kak melak bana forok yeŋ mere iryiŋ gore faraŋ urde hinhin. 36Irkeb Israel mar goyen Isip naŋare mat doyaŋ yirde yukuriŋ. Naŋa go tubul tiyeŋbe Isip naŋa bana goŋbe mata tiŋeŋ kurayen kurayen Al Kuruŋ beleŋ po yirtek goyen forok yiryiŋ. Irde makaŋ kura Makaŋ Bukkeŋ ineŋ haŋyende gor manaŋ mata tiŋeŋ kuruŋ kura forok iryiŋ. Irde sawsawa naŋa al ma hitek bana goŋ dama 40 hinhanya goyenter wor gwahade po teŋ hinhin.

37“Be, Mose, go teŋ hinhin al goreb mel Israel mar goyen gaha yinyiŋ: ‘Kamebe Al Kuruŋ beleŋ deŋ miŋde ga niŋ po mere basaŋ almiŋ kura ne yara teŋ kerke foŋeŋtiŋ yago hitte wayyeŋ,’ yinyiŋ. 38Be, Mose goreb asininiŋ yago Isip tubul tiyamiŋ mar goyen tumŋaŋ sawsawa naŋa bana goŋ gabu yirke gor hinhan. Irkeb Sainai dugure hurkuŋ Al Kuruŋyen miyoŋya mere teŋbe kateŋ asininiŋ yago mere yiryiŋ. Yeŋbe dugure gor heŋbe miyoŋ gore asininiŋ yagoya neŋ kamekkeŋ gake teŋ Al Kuruŋyen mere gwahader hitiŋ goyen unyiŋ.

39“Be, Mose beleŋ dugure hurkuŋ Al Kuruŋyen mere nureŋ yeŋbe asininiŋ yago gwaha gwaha tinayiŋ yineŋbe hurkuriŋ. Gega goyen ma gama iramiŋ. Gwaha titŋeŋbe meremiŋ go pel irde Isip niŋ biŋ mulgaŋ hamiŋ. 40Niŋgeb Mose go dugure gor po hikeya mel gore itiŋ Aron hitte kuŋbe, ‘Kolge Isip naŋare mat dad wayuŋ al gobe Sainai dugure hurkuŋ det kura irde mulgaŋ ma heŋ hi gobe go ma nurde hite. Niŋgeb igiŋ dinke nindigeŋ det toneŋ kura yirde doloŋ yirtek. Irkeb gore doyaŋ dirke kuŋ hitek,’ inamiŋ. 41Irdeb goya goyen gab gol hora beleŋ po bulmakaw foŋeŋde toneŋ iramiŋ. Irdeb Al Kuruŋniniŋ yeŋ dapŋa gasa yirde yawaŋ galak irde det yiŋgeŋ haniŋde iramiŋ goke amaŋeŋ wor po nuramiŋ. 42Irkeb Al Kuruŋ beleŋ goke igiŋ ma wor po nurdeb harhok yunke mel gote dufaymiŋde po naŋkiŋde niŋ det naŋa, gagasiya dinambeya goyen doloŋ yirde hinhan. Be, goke teŋbe Al Kuruŋyen mere basaŋ mar beleŋ asaŋdebe gahade katiŋ hi:

‘Deŋ Israel mar, dama 40 sawsawa naŋa bana hinhanya goyenter dapŋa gasa yirde galak heŋ hinhan kuruŋ gobe ne niŋ moŋ.
43Irdeb sel ya irde usi tikula al Molek ineŋ haŋyen goyen bana goŋ kerde doloŋ irde tukuŋ hinhan.
Irde kurabe Refan ineŋ haŋyen goyen manaŋ gwahade po irde hinhan.
Det gobe Al Kuruŋ niŋ ma nurde haŋyen mar beleŋ doloŋ irde haŋyen goyen deŋ manaŋ hantiŋde yirde doloŋ yirde hinhan.
Niŋgeb goke teŋbe naŋatiŋde mat dakira timekeb Babilon naŋa gisaw yeŋ nurde haŋ goyen fole irde sorte wor po kuŋ kunayiŋ,’ yitiŋ hi. a
44“Be, Al Kuruŋ beleŋ, ‘Sel ya kura gahade irayiŋ,’ ineŋ Mose ikala irde tuŋaŋeŋ unyiŋ. Irkeb asininiŋ yagobe Al Kuruŋ beleŋ Mose inyiŋ goyen po gama irde ya go iramiŋ. Irde sawsawa naŋa bana goŋ heŋya, ‘Al Kuruŋbe neŋya hite,’ yeŋ nurde sel ya goyen tukuŋ hinhan. 45Be, go teŋ hinhan mar gobe tumŋaŋ kamde hubu hekeb dirŋeŋ weŋ kame forok yamiŋ mar gore sel ya go tamiŋ. Goya goyenbe Yosuwa beleŋ doyaŋ yirde yukuriŋ. Irkeb Al Kuruŋ beleŋ Kenan naŋa miŋ mar goyen yeŋ wa meheŋ heŋ yakira tikeb mel gore kame kuŋbe naŋa go tamiŋ. Be, gor kuŋ heŋyabe Al Kuruŋ doloŋ ird ird sel ya goyen manaŋ teŋ kuŋ hinhan. Be, kame Dewit beleŋ Israel marte doyaŋ al kuruŋ hiriŋ goyenter manaŋ sel ya gobe hinhin po. 46Be, Dewit gobe Al Kuruŋ beleŋ amaŋeŋ wor po nurde uneŋ hinhin. Niŋgeb hakwaniniŋ Yekop beleŋ doloŋ irde hinhin Al Kuruŋ goyen Dewit beleŋ, ‘Ya tareŋ ird unmeke gor hiwoŋ,’ yeŋ nurde gusuŋaŋ iryiŋ. 47Goyenbe ya gobe yeŋ beleŋ ma iryiŋ. Urmiŋ Solomon beleŋ ga iryiŋ. 48Gega det kuruŋ gayen doyaŋ yirde hi Al Kuruŋ gobe al ya irtiŋ bana goŋ ma hiyen. Niŋgeb goke teŋbe Al Kuruŋ beleŋ yiriŋ goyen nurdeb mere basaŋ almiŋ Aisaia beleŋ gahade kayyiŋ:

49‘Be, Al Kuruŋ beleŋ gaha yiriŋ:
Megeŋya naŋkiŋya det kuruŋ gabe nigeŋ yirmiriŋ.
Irdeb naŋkiŋbe nere keperd keperd gasuŋ irde, megeŋbe kahaŋne kerd kerd det irmiriŋ.
Niŋgeb ya dahade go goyen irde nuneŋ yeŋ ha?
Ne heŋ heŋ gasuŋbe al beleŋ epte ma ird nunnayiŋ,’ yiriŋ. b
51“Be, merebe gwahade yitiŋ gega, deŋbe ya gake uguŋ po nurde ya gayen sukal irde hiyen yeŋbe merere gago nerhaŋ? Deŋ gab tonaŋtiŋ tareŋ wor po. Deŋbe Al Kuruŋ niŋ ma nurde haŋ mar beleŋ teŋ haŋ yara. Bitiŋya kirmiŋtiŋyabe titmiŋ wor po. Al Kuruŋyen mere nurde bebak titek moŋ. Irde asininiŋ yago beleŋ mata teŋ hinhan gwahade po deŋ manaŋ Holi Spirit pel irde haŋ. 52Deŋ gayenbe asininiŋ yago beleŋ Al Kuruŋyen mere basaŋ marbe okohom kura yubul teŋ hinhan yeŋ nurde haŋ? Moŋ, hubu wor po geb! Al Huwak wor po kame watek goke tagalde hinhan mar goyen gasa yirke kamde hinhan. Irdeb gayenter al goyen wor forok yeke deŋ beleŋ pel irde mayke kamuŋ. 53Deŋbe Al Kuruŋyen miyoŋ beleŋ Yuda marte tikula Mose unyiŋ goyen asininiŋ yago beleŋ deŋ gayen ga wor wor dunamiŋ. Gega goyen muŋ kura ma gama irde haŋ,” yinyiŋ.

Horare Stiwen mayke kamyiŋ

54Be, Stiwenyen mere go nurdeb al merere keperde palŋa irde hinhan mar goreb mam iseŋ bearar tiyamiŋ. 55Gega Stiwen go Holi Spirit beleŋ hard unkeb kotaŋ kaŋ naŋkiŋde naŋkeneŋbe Al Kuruŋyen saŋiŋ turŋuŋ yaŋ goyen kinyiŋ. Irdeb Yesube Al Kuruŋyen haniŋ yase beleŋ harde hike kinyiŋ. 56Irdeb, “Ga kennaŋ. Naŋkiŋ hol yeke Al Urmiŋbe Al Kuruŋ haniŋ yase beleŋ huwarde hike kenhem,” yinyiŋ. 57Irkeb mere go nurtek ma yirke kwep kwep irde kirmiŋ migisuŋ yurdeb Stiwen hitte kup yeŋ kuŋ tanardebe megen korkor irde tuluŋ teŋ Yerusalem taun siŋare teŋ kwamiŋ. 58Irdeb Stiwen go mayniŋ yeŋ uliŋhormiŋ yugu teŋ al foŋeŋ kura deŋembe Sol gote kahaŋ miŋde yeramiŋ. Irde hora yadeb Stiwen mayde hinhan. 59Be, mayde hinhanya goyenbe Stiwen beleŋ huwardeb, “Doyaŋ Al Kuruŋ Yesu, tonnebe hanger kerhem,” inyiŋ. 60Irdeb dokolhoŋ yuguluŋ teŋ kawan po, “Doyaŋ Al Kuruŋ, mel gare mata buluŋ tahaŋ gake ma nurayiŋ,” inyiŋ. Be, mere gwahade teŋ gab bubulkuŋ sul yiriŋ.

Copyright information for DAH